Paramesyum'da cinsiyet var mı?

Beatles’ten çok daha önce, ben lise biyolojisi görürken bilim insanları paramesyum ve diğer tek hücreli protozoaların (o sıralar protista denmiyordu) cinsiyetli olduklarını biliyorlardı. Kadın ve erkek olarak tam ayrılamasalar da E ve O diye ayrılırlar. Ara sıra bir E ve O zarlarını birleştirerek genetik materyellerinin bir yarısını birbirlerine aktarırlar. Bu iş tamamlandığında ayrılıp ikisi de hemen bölünerek dört adet evlat hücre üretirler. E’ninkiler E, O’nunkiler ise O tipli olur. (Konjugasyon)

Ama bir dakika! Genetik değişim gerçekten yarı yarıya ve düzensiz ise nasıl olur da hepsi kendi tipinde kalır?

Bu özenle hazırlanan, karışık bir mekanizmadır. Öncelikle şu anlaşılmalıdır ki bütün tek hücreliler yalnız bir değil iki çekirdeğe sahiptir. Makro çekirdek bedensel olandır ve sadece hücrenin mesaj sistemi olan RNA ile protein üretimi için iletişim kurar. İki paramesyum birleşince ise olaya sadece mikro çekirdek dahil olur ve öyle bir şekilde taşınır ki alışveriş sona erdiğinde ikisinin de mikro çekirdeğinin genetiği tıpatıp aynısıdır.

Eh tahmin edebileceğiniz gibi ebeveynin cinsiyetini hatırlayan makro çekirdektir. Ebeveynler ayrılır ayrılmaz o da yok olur ve hücre mikro çekirdeğin DNA’sını kopyalayarak inşa edilir. mtA lakaplı bir proteini paramesyum çeperinde bulundurarak E tipi olur. O tipi ise görünürde hiç bunu bulundurmaz fakat iki tip de mtA için gerekli genlere sahiplerdir. Bu tür olaylar bize hücrenin gen-baskıcı özelliklerine bakmamız gerektiğini gösterir. Sitoplazmadaki kısa RNA’lara.

Olan şudur;

·         Yeni mikro çekirdek oluşur oluşmaz on binlerce kısa RNA oluşturur ve bir havuza salar.

·         Ebeveyn eşlemesi, ebeveynin orijinal makro çekirdeği yok olmadan önce ebeveynin DNA’sıyla karşılaştırılır ve hangi kısa RNA’lar eşleniyor ise onlar bir kenara ayrılarak havuzdan çıkarılır. Bu yüzden yeni makro çekirdek ebeveyninkini taklit edecektir.

·         mtA için gereken gen, organize edici, bağlı bir DNA zinciri gerektirir. İki cinsiyet de mikro çekirdeklerinde bu organizatörü bulundurur. Sadece O tipi makro çekirdekte bulunmaz.

·         Eğer ebeveyn O tipiyse kısa RNA kalan organizatörü imha edebilir fakat ebeveyn E tipi ise ayrılır.

Özet olarak büyük çekirdekler eşlenerek RNA dünyasını modifiye ederler. Bir çekirdek yıkılır ve yenisi inşa edilir. Bunların hepsi gelecek jenerasyon için ebeveyn cinsiyetini korumaktadır. Çok karmaşık bir süreçtir.

Tabii bunların hepsi beni aynı cins eşleşmelerin olup olamayacağı hakkında düşündürdü. Görünüşe bakılırsa hiçbir mtA eş yüzeylerle eşleşmez. Fakat zaman zaman mtA için gereken gen öyle bir mutasyona uğrar ki böyle bir durum ortaya çıkabilir. Böyle olursa karşınıza karışık bir birey çıkar. Aslında E tipi olan fakat bir O gibi davranan ve böylece E tipleriyle eşleşebilen bireyler oluşur.

Bu nadir durumda ise eşcinselliğin bir ‘’çözümü’’ vardır. Bu da aynı cins birleşmesidir. Çünkü E tipi O gibi göründüğü için E ile eşleşebilir. Yine çalışan bir mtA kopyası oluşup heteroseksüel gibi bir yaşam sürecektir. Fakat yine de bu bozulmuş genleri eşine ve doğal olarak da gelecek nesillere aktarmış olur.

 http://www.dailykos.com/story/2014/06/07/1305031/-Birds-do-it-paramecia-do-it#

Çeviri : Melisa Bengü